piwulang 4 aksara jawa

4. SEJARAH AKSARA JAWA

            Ing buku HA  NA  CA  RA  KA  ( Bapak Slamet  Riyadi ) sing diterbitake dening Yayasan Pustaka Nusantara Yogyakarta diandharake menawa ngrembug sejarahe aksara jawa anyar kang uga diarani Sastra Sarimbagan utawa Carakan iku ora bisa dipisahake karo bab kelairan lan pandhapuke aksara kasebut. Ana konsepsi cacah loro kanggo nlusuri kelairane aksara jawa yaiku konsepsi tradisional lan konsepsi secara ilmiah.

Adhedasar konsepsi secara tradisional laire aksara Jawa digathukake karo Legenda Aji Saka, crita turun-temurun awujud tutur tinular bab padudon lan kperang tandhinge Doro lan Sembada jalaran rebutan keris pusakane Aji Saka sing kudune tansah padha direksa bebarengan ing pulo Majethi. Wusana Dora lan Sembada mati sampyuh ngeres-eresi. Minangka pangeling-eling Aji Saka banjur ngripta aksara Jawa legeng cacah rong puluh wiwit saka   (ha) nganti (nga).

HURUF JAWA

AKSARA JAWA PASANGAN

Wasana  padha dadi bathang

Iku mau konsepsi secara tradisional bab kelairan lan panyusune aksara Jawa anyar. Pancen abjad aksara Jawa sing 20 cacahe lan disusun dadi patang larik iku, mujudake guritan sing gampang diapalake lan dieling-eling mligine tumrap sing lagi wiwit sinau maca lan nulis aksara Jawa.

Dene miturut konsepsi secara alamiah, ana limang periode aksara Jawa (Studi Paleografi dening Casparis).  Periode kapisan (Aksara Pallawa) dening Bapak Atmodjo diperang maneh dadi loro. Kanthi mangkono kabeh ana nem periode, yaiku:

1. Aksara Pallawa tataran wiwitan, digunakake sadurunge taun 700 Masehi. Contone tinemu ing Prasasti Tugu ingBogor.
2. Aksara Pallawa tataran pungkasan, digunakake abad VII lan tengahan abad VIII. Tinemu ing Prasasti Canggal ing Kedu, Magelang.
3. Aksara Jawa Kuna kawitan, digunakake taun 750 – 925 Masehi, contone tinemu ing Prasasti Polengan ing Kalasan, Yogyakarta.
4. Aksara Jawa Kuna tataran pungkasan, digunakake taun 925 – 1250 Masehi, tinemu ing Prasasti Airlangga.
5. Aksara Majapahit, digunakake ing taun 1250 – 1450 Masehi. Tinemu ing Prasasti Singosari lan Malang sarta ing lontar Kunjarakarna.
6. Aksara Jawa Anyar, digunakake taun 1500 Masehi nganti saiki. Tinemu ing Kitab Bonang lan buku-buku sabubare iku.

Miturut Dr. Purwadi,  M.Hum ing buku Asal Mula Tanah Jawa, nulis yen ana dedongengan liya ngenani aksara Jawa iki, yaiku asale saka Dewa Panyarikan kang memba sawijing brahmana, aran Brahmana Srita. Tumurun saka kahyangan menyang tanah Hindustan kang sabanjure tumuju Tanah Jawa. Tindake menyang Tanah Jawa kekanthen dening brahmana cacah wolu. Ing Jawa para brahmana mau mulangake tulisan jawa.

Othak-athik mathuk pancen gaweyane wong Jawa. Klebu werdine aksara Jawa kang rinonce kaya iki :

Ha (H) urip, Na (Nur), Ca (Cahya), Ra (roh / rasa), Ka (kumpul), Da (dadi), Ta (tetes), Sa (sawiji), Wa (wadon), La (lanang), Pa (pati), Dha (dhadhal), Ja (jiwa raga), Ya (ya  Allah), Nya (nyata), Ma (amnungsa), Ba (gilir gumanti), Ba (bakal), Tha (thukul), Nga (ngalam donya).

Yen tembung-tembung ing ndhuwur iku dironce, aksara jawa cacah 20 iku nduweni uni / teges:

“ Urip (asal saka) nur cahya (lan) roh (kang) kumpul dadi tetes sawiji (nuwuhi) wadon (lan) lanang, (samangsa tumekeng) pati, (bakal) dhadhal jiwa ragane, ya Allah, nyata manungsa gilir gumanthi bakal thukul (ing) ngalam donya”

Jaya Baya Edisi 40 lan 42